Tại Sao Không Nên In Thêm Tiền? – Câu Chuyện Của Những Chiếc Xbox Và Lạm Phát

Nếu chỉ cần… in thêm tiền để ai cũng giàu, thì chắc thế giới này đã không còn người nghèo. Nhưng sự thật thì ngược lại: in thêm tiền không làm ta giàu lên – mà chỉ khiến mọi thứ xung quanh trở nên đắt đỏ hơn.

Bạn vẫn chưa tin? Vậy hãy thử tưởng tượng một kịch bản “trong mơ” sau đây nhé…

Mỗi người được tặng một phong bì tiền mặt – nghe có vẻ tuyệt?

Giả sử nước Mỹ (hoặc Việt Nam) đột nhiên quyết định “chơi lớn”: mỗi người dân – từ cụ già đến em bé – đều nhận được một phong bì đầy tiền tươi rói. Bạn sẽ làm gì với số tiền đó?

• Một số sẽ đem gửi tiết kiệm, một số dùng để trả nợ thẻ tín dụng hay mua vàng. Nhưng phần lớn, chắc chắn sẽ… đem đi tiêu!
• Mua đồ công nghệ, shopping quần áo, nâng cấp tủ lạnh, thậm chí là… săn iPhone mới ra mắt.

Vậy thì, nghe giống như tất cả chúng ta đều sẽ “giàu lên” phải không?

Nhưng… ai cũng muốn mua Xbox, thì chuyện gì sẽ xảy ra?

Bạn không phải người duy nhất đem tiền ra tiêu – và chắc chắn không phải người duy nhất lao ra mua Xbox hay iPhone. Khi cầu tăng mạnh, các cửa hàng như Walmart sẽ đối mặt với tình huống:

Giữ nguyên giá – nhưng không đủ hàng để bán
Hoặc
Tăng giá – và vẫn bán được như thường

Tất nhiên, câu trả lời thường là, à không, luôn luôn là: tăng giá. Vậy là lạm phát bắt đầu xuất hiện – mọi thứ trở nên đắt hơn chỉ vì người người nhà nhà đang tiêu tiền mới in.

Nhưng nếu giá không tăng thì sao?

Ồ, nếu chúng ta cứ giả định rằng giá không tăng, thì để đáp ứng nhu cầu, Microsoft sẽ phải:

• Tăng tốc độ sản xuất Xbox
• Không tăng giá bán cho các cửa hàng
• Không để chi phí sản xuất tăng
• Và vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm

Nghe như một nhiệm vụ “bất khả thi” vì sao?

• Nhà máy có giới hạn: không thể tự nhiên mọc thêm máy móc trong một đêm
• Linh kiện, nhân công, vận chuyển… đều có giá – khi bạn muốn họ cung cấp, sản xuất cho bạn nhiều hơn, bạn phải thuê thêm hoặc phải trả nhiều hơn.

Xem thêm: Xăng Thật Sự Đậm Đặc Hơn Khi Trời Lạnh?

Câu chuyện về lương và lao động

Microsoft (và các công ty khác) muốn sản xuất nhiều hơn → cần thuê thêm người → cần trả lương cao hơn để hút lao động → tiền lương tăng → chi phí sản xuất tăng → giá bán tăng

Thậm chí để giữ nhân viên cũ, họ cũng phải tăng lương, thưởng thêm, hoặc… dỗ dành đừng nghỉ hưu sớm.

Bây giờ, bạn vừa nhận được phong bì tiền mặt, bạn sẽ làm việc chăm hơn hay… nghỉ sớm để đi du lịch? Nhiều người chọn vế thứ hai, dẫn đến thiếu hụt lao động và áp lực tăng lương lại càng cao hơn.

Lương tăng → Giá cũng tăng → Tiền mất giá

Tiền lương cũng là một loại “giá cả” – giá của một giờ làm việc. Khi giá lao động tăng, giá sản phẩm làm ra cũng tăng theo. Và nếu mọi thứ đều tăng giá: Số tiền bạn có cũng chẳng còn giá trị như lúc mới nhận nữa.

Bạn tưởng mình có thêm 10 triệu, nhưng rồi ổ bánh mì cũng từ 20 nghìn lên 50 nghìn, cà phê từ 40 nghìn lên 80 nghìn – thì cuối cùng bạn đâu có khá hơn?

💰 Tại Sao Cứ In Thêm Tiền Là Giá Cả Lại Tăng?

Ngắn gọn thế này: nhiều tiền hơn trong túi người dân = nhiều người tiêu nhiều hơn = giá cả khó mà đứng yên được. Cụ thể, chuyện gì sẽ xảy ra khi cung tiền tăng vọt?

1. Người có tiền → người đi tiêu

Khi ai cũng có thêm tiền, điều đầu tiên phần lớn mọi người sẽ làm là… đem đi chi tiêu. Có người mua sắm, có người ăn uống, có người tậu đồ công nghệ. Và khi ai cũng đổ xô đi mua, thì:

• Hàng hóa cháy hàng
• Các cửa hàng hoặc tăng giá, hoặc treo bảng “hết hàng sớm, hẹn gặp lại!”

2. Nhà sản xuất không “kịp thở”

Lúc này, các nhà sản xuất cũng rơi vào cảnh tiến thoái lưỡng nan:

• Muốn sản xuất thêm hàng để bán
• Nhưng lại phải đối mặt với đủ thứ chi phí tăng: nguyên liệu, nhân công, vận chuyển…

Chẳng ai muốn lỗ, nên họ buộc phải… tăng giá sản phẩm. Vậy là lạm phát tiếp tục “leo thang”.

3. Bốn yếu tố tạo ra cơn lạm phát “đúng bài”

Để hiểu rõ hơn, hãy nhìn vào 4 yếu tố phối hợp tạo nên lạm phát:

➡️ Kết quả: Giá cả nhảy múa, còn sức mua của đồng tiền thì… tụt dốc không phanh.

🧠 Tưởng là “giải pháp”, hóa ra là “giỏi phá”

Lý do nhiều người nghĩ rằng in thêm tiền sẽ giúp “giàu lên” là vì… nghe thì có vẻ hợp lý: có nhiều tiền thì tiêu nhiều, đời sống tốt hơn. Nhưng thực tế, tiền chỉ là phương tiện trao đổi, chứ không tự sinh ra được giá trị hay hàng hóa.

Khi lượng tiền tăng lên, mà lượng hàng hóa vẫn như cũ → mỗi món hàng phải “chia nhau” thêm nhiều tờ tiền hơn → giá tăng → tiền mất giá.

Chốt lại:

• In thêm tiền = không tạo ra thêm của cải
• Khi ai cũng có nhiều tiền hơn → chẳng ai thật sự giàu hơn
• Giải pháp thật sự là tăng sản xuất, tăng năng suất, tăng giá trị – chứ không phải tăng số lượng tiền